Dziś jest Piątek, 29 marca 2024
Czytania
Gazeta parafialna

Teologia

Encyklopedia chrześcijanina

WIELKANOC

- jest najstarszym i największym świętem chrześcijańskim. Obchodzone było już przez pierwszych chrześcijan łącznie z żydowskim świętem Paschy (hebr. ha paesah, aram. pasha: przejście; wyzwolenie z niewoli egipskiej i przejście przez Morze Czerwone). Jednak chrześcijanie świętują w tym dniu Zmartwychwstanie Chrystusa, które jest zapowiedzią także naszego zmartwychwstania.

Święto to jest ruchome, czyli nie ma stałej daty. W pierwszych trzech wiekach chrześcijaństwa istniały dwie orientacje w zakresie daty Wielkanocy: Kościoły Azji świętowały 14 dnia miesiąca Nizan (7 kwietnia), co odpowiadało żydowskiemu świętu Paschy, inne Kościoły w najbliższą niedzielę po tym dniu.

Źródłem rozbieżności były różnice w rachubie księżycowej i solarnej. Problem ten został rozstrzygnięty przez Sobór w Nicei (325r.). Ustalono na nim, że wszyscy chrześcijanie mają świętować Zmartwychwstanie w jednym dniu, którym stała się pierwsza niedziela po wiosennej pełni Księżyca (czyli między 22 III a 25 IV). Później próbowano ustalić jednoznacznie datę święta lecz ze względu na sprzeciw Kościoła Wschodniego do dziś istnieją rozbieżności wynikające z nie przyjęcia przez niego gregoriańskiej reformy kalendarza w XIII w. Od święta Wielkanocy zależą daty innych świąt: Wniebowstąpienia Pańskiego, Zesłania Ducha Świętego, Bożego Ciała i Najświętszego Serca Pana Jezusa.


DROGA KRZYŻOWA

- jest nabożeństwem paraliturgicznym powstałym w Jerozolimie. Przebywa się podczas niego drogę Chrystusa od pretorium Piłata (gdzie został skazany) do Kalwarii (gdzie został ukrzyżowany) zatrzymując się na modlitwę i medytację przy czternastu stacjach oznaczonych krzyżem i obrazami tejże męki. Upowszechnienie i popularność Droga Krzyżowa zawdzięcza franciszkanom i dominikanom. W kościołach przechodzi się od stacji do stacji wspominając drogę krzyżową Chrystusa. Za pobożny udział w Drodze Krzyżowej można uzyskać odpust zupełny.


GORZKIE ŻALE

- jest to nabożeństwo wielkopostne poświęcone rozważaniu Męki Pańskiej i ma układ trzyczęściowy. Każda część poprzedzona wezwaniem, składa się z czytania intencji, hymnu, lamentu duszy nad cierpiącym Jezusem i rozmowy duszy z Matką Bożą Bolesną. Tekst Gorzkich Żali jest autorstwa ks. Wawrzyńca Benika i ukazał się w 1707 roku. Śpiewane są zazwyczaj w połączeniu z kazaniem pasyjnym lub w niedzielę po sumie. Gorzkie Żale stanowią nieodłączny element polskiej pobożności wielkopostnej. Z uczestnictwem w tym nabożeństwie wiąże się odpust zupełny pod zwykłymi warunkami.


KOŁATKA

- przyrząd używany w liturgii podczas Triduum Paschalnego, który ma zadanie analogiczne do funkcji dzwonków. Jednak w odróżnieniu od nich ma charakterystyczny "tępy" dźwięk. Wskazuje przez to, że szczególnie przeżywamy mękę Pańską.


PASCHAŁ (świeca paschalna)

-jest to duża, bogato zdobiona świeca zapalana od ognia paschalnego poświęconego na początku liturgii Wigilii Paschalnej. Jest niesiony przed ludem na pamiątkę słupa ognia, jaki towarzyszył Izraelitom przy wyjściu z Egiptu (Wj ł 3,21). Światło paschału ma rozświecać noc zmartwychwstania i symbolizować Chrystusa, który powiedział o sobie, że jest światłością świata. Krzyż wyryty na paschale oznacza zbawczą śmierć Chrystusa na krzyżu. Pięć otworów z tkwiącymi w nich tzw. granatami symbolizuje pięć zbawczych ran, które zachował na swym ciele Zmartwychwstały. Świeca paschalna co roku ma być nowa, wykonana z wosku, nigdy sztuczna. Wyryty zaś w paschale rok bieżący i greckie litery: alfa i omega, oznaczają, że do Chrystusa należy czas i wieczność i wszystko w Nim ma spełnienie. Pascha! zajmuje miejsce przy ołtarzu od Wigilii Paschalnej do Wniebowstąpienia Pańskiego na pamiątkę czterdziestu dni, które Chrystus spędził na ziemi po zmartwychwstaniu. Po tym okresie pascha! jest umieszczony przy chrzcielnicy i zapala się go podczas chrztu, pogrzebu i w Dzień Zaduszny.


EXSULTET

(tzw. praeconium paschale - orędzie wielkanocne) - błogosławienie światła, dziękczynno-uwielbiający hymn za usymbolizowanie w wielkanocnym świetle zmartwychwstania Chrystusa i za Jego zbawienie zrealizowane przez Paschę. Exsultet jest śpiewany przy zapalonym paschale. Zawiera on pochwałę ofiary paschalnej Chrystusa jako Baranka oraz sakramentu chrztu. Wyraża dziękczynienie za zmartwychwstanie Chrystusa i wybawienie ludzi z grzechu. Myślą przewodnią hymnu jest przejście z nocy do nowego dnia, którego światłem jest Chrystus -wschodzące słońce nie znające zachodu. Dziewicze macierzyństwo Kościoła przedstawione jest tu symbolicznie przez pracowitą pszczołę, której owocem jest świeca paschalna. Hymn ten włącza sprawowaną liturgię w wymiar kosmiczny (cały Wszechświat łączy się z liturgią niebiańską i wielbi Zmartwychwstałego) i eschatologiczny (jest oczekiwaniem na powtórne przyjście Chrystusa). Exsultet znany jest od IV w., autorstwo przypisuje się św. Ambrożemu, choć ostateczne ustalenia tekstu nastąpiło dopiero w Mszale Rzymskim z 1570 r. Polską melodię do przekładu Karyłowskiego skomponował Feliks Nowowiejski w 1932 r.


REZUREKCJA

(łac. resurrectio - zmartwychwstanie) - jest w tradycji polskiej uroczystą procesją będącą dopełnieniem obchodów paschalnych. Procesja rezurekcyjna ogłasza całemu światu Zmartwychwstałego i jest wezwaniem do udziału w Jego triumfie. Odprawia się japo Wigilii Paschalnej lub przed pierwszą Mszą świętą.


Przeczytano 13098 razy

06, (1) 1998 - Wielkanoc



Copyright 2003-2024 © Kongregacja Oratorium Św. Filipa Neri i parafia pw. NMP Matki Kościoła w Poznaniu
stat4u
Kalendarz
Czytania
Kongregacja Oratorium Św. Filipa Neri - Poznań