Today is Tuesday, 8 October 2024
Lection
Gazeta parafialna

Objawienia Maryjne

Gęsiareczka, mnisi i Matka Boska, czyli o sanktuarium w Wieleniu

Przemysław Matusik
Sanktuarium w Wieleniu

Wieleń Zaobrzański (nie mylić z Wieleniem nad Notecią) to nieduża wioska na trasie między Wschową a Wolsztynem, położona malowniczo nad jeziorem Wieleńskim, należącym do kompleksu jezior przemęckich. Pierwsza o Wieleniu wzmianka pochodzi z 1252 roku, co wiąże się z próbą osadzenia tam jednego z najbardziej dynamicznych zakonów tej doby, cystersów. Zakon białych mnichów, nazwą swą nawiązujący do pierwszego klasztoru w burgundzkim Citeaux, założony został w XII w. przez opata Roberta z Molesmes, wyodrębniając się niejako z wielkiej zakonnej rodziny benedyktyńskiej. Ideałem cystersów był powrót do ścisłego przestrzegania reguły św. Benedykta, asceza i prostota. Cysterscy mnisi rezygnowali z feudalnych posiadłości, w które obrastały z czasem benedyktyńskie klasztory, utrzymywali się tylko z pracy własnych rąk. To właśnie ich dewizą stało się "ora et labora" - "módl się i pracuj". Jeśli benedyktyni zakładali swe klasztory na szczytach gór, to cystersi w dolinach rzek, nad jeziorami, tam gdzie mogli rozwinąć uprawy zbóż, zakładać sady, ogrody i pastwiska. Rychło też stali się ekspertami w dziedzinie kultury rolnej, ich zaś klasztory promieniowały jako centra nowoczesnych jak na owe czasy metod gospodarowania na całe połacie naszego kontynentu, w tym i na ziemie polskie. Pierwszy cysterski klasztor w Polsce powstał w 1140 roku w Jędrzejowie, zaś niespełna sto lat później osiedli biali mnisi w wielkopolskim Paradyżu. To właśnie paradyscy cystersi otrzymali w 1279 roku - oprócz innych wsi Wieleń, gdzie wkrótce zbudowali kościół i klasztor.

Jak mówi podanie, w Wieleniu miała się w czasach przedchrześcijańskich znajdować pogańska świątynia. Początki zaś sanktuarium wieleńskiego wiązać się mają z objawieniem na potężnym drzewie lipowym Matki Boskiej, która ukazawszy się biednej gęsiareczce - takiej średniowiecznej wieleńskiej Bernadecie Soubirous - zażądała wybudowania w Wieleniu kościoła. Tej oto misji podjęli się cystersi, którzy w kościele umieścili wyrzeźbiony z owego starego lipowego drzewa wizerunek Najświętszej Panny z dzieciątkiem. Sceptyczni historycy widzą jednak odwrotną kolejność zdarzeń: najpierw osiedlenie się w Wieleniu cystersów, a następnie rozwój kultu Matki Boskiej, szczególnie w tym zakonie czczonej, od której także i pobliskie jezioro nazwane zostało jeziorem Matki Boskiej - Lacus Mariae.

Matka Boska Wieleńska

Cystersi pozostali w Wieleniu aż do XV wieku, a następnie, wygnani przez ponawiające się rozbójnicze najazdy z pobliskiego Śląska, przenieśli się do pobliskiego Przemętu, gdzie na położonej wśród mokradeł wyspie założyli nowy klasztor. W Wieleniu zaś pozostała kaplica Matki Boskiej, filia parafii w pobliskim Kaszczorze, obsługiwanej przez przemęckich cystersów. Jednocześnie przez wieki umacniał się kult Matki Boskiej wieleńskiej. Pierwsza wzmianka potwierdzająca szczególną cześć, jaką otaczał ją okoliczny lud, pochodzi z roku 1603. Z tegoż wieku pochodzą pierwsze relacje o gromadzonych w sanktuarium wotach i doznawanych za przyczyną Matki Boskiej Wieleńskiej łaskach. W stuleciu XVIII napływ pielgrzymów stał się już tak liczny, że  koniecznym okazało się wybudowanie nowego, większego kościoła, czym także zajęli się przemęccy cystersi. Konsekrowany w 1742 roku pozostawał on pod ich opieką aż do czasów trzeciego rozbioru, po którym władze pruskie skasowały przemęcki klasztor, zaś wieleńskie sanktuarium pozostało w zarządzie proboszczów z parafii w Kaszczorze. Nie zahamowało to jednak rozwoju kultu Matki Boskiej Wieleńskiej, do której, na odpust w święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny 2 lipca  zdążały pielgrzymki - "kompanie" - nie tylko z najbliższych miejscowości, ale i  z Grodziska, Stęszewa, czy Zbąszynia. Wieleń stawał się stopniowo głównym ośrodkiem pielgrzymkowym dla całej południowo - zachodniej Wielkopolski, jednoczącym w kulcie Matki Boskiej tak polskich, jak licznych w tym regionie niemieckich katolików. Kult ten rozwijał się także w niepodległej Rzeczpospolitej, aż do II wojny światowej.

Po zajęciu Wielkopolski przez hitlerowców zaczęła się czarna okupacyjna noc, znaczona między innymi prześladowaniami Kościoła. Nowy "okręg Warty" - "Warthegau" miał się stać w zamierzeniu władającego tu gauleitera Artura Greisera wzorcowym okręgiem Rzeszy, wolnym nie tylko od Żydów, ale i oczyszczonym z chrześcijaństwa. Na fali tej polityki zamykano między innymi katolickie kościoły - los ten spotkał także wieleńskie sanktuarium. Wierni czciciele Matki Boskiej i tak tu jednak przybywali, modląc się przed murem świątyni. Po wojnie doszło do odrodzenia żywego kultu Matki Boskiej Wieleńskiej. Zyskał on nowy wymiar dzięki księżom Gerardowi Mizgalskiemu i Władysławowi Kawskiemu z Poznania, którzy zainicjowali pielgrzymki do Wielenia księży ocalonych z obozu koncentracyjnego Dachau - miejsca męczeństwa dziesiątków wielkopolskich duchownych. Rozwijający się na nowo ruch pielgrzymkowy był oczywiście solą w oku władz komunistycznych. Szczególnie w latach 60-tych nie szczędzono pielgrzymom szykan, karając ich np. za rzekome wykroczenia drogowe, czy żądając od proboszczów imiennych wykazów uczestników pielgrzymek z podaniem miejsca pracy, co w ówczesnych warunkach brzmiało jak groźba. Jednak, pomimo tego, ruch pielgrzymkowy nie ustawał, a z czasem, szczególnie w latach 70-tych wręcz się wzmagał. Wyrazem rosnącej rangi sanktuarium wieleńskiego była koronacja cudownej figury Matki Boskiej, której dokonał abp. Jerzy Stroba 5 września 1993 roku.

Jesienią zeszłego roku kopia tej figury nawiedziła także i naszą parafię. Warto jednak samemu wybrać się do Wielenia, do sanktuarium położonego nad "lacus Mariae" bowiem - jak pisano w XIX-wiecznym "Opowiadaniu starego Wawrzyna":

"...każdy kto się z wiarą tu udaje,
Bądź to nieszczęściem, smutkiem przyciśniony,
Czy to schorzały, kaleka, strapiony,
Żaden nie wracał stąd niepocieszony...."

zdjęcia pochodzą ze strony www.wielen.archpoznan.org.pl

Read 25921 times

29, (1) 2005 - Wielki Post



Kalendarz
Czytania
Kongregacja Oratorium Św. Filipa Neri - Poznań