Wyobraźmy sobie Rzym, skromny pokój św. Filipa, w którym zaczynało brakować miejsc dla ludzi szukających duchowego kierownictwa Świętego, następnie strych nad kościołem San Girolamo della Carita, gdzie gromadziła się powiększająca grupa ludzi modlących się, wsłuchujących się w Boże Słowo i Tradycję Kościoła. Zrozumiemy wówczas Filipa, który dostrzegając wokół siebie ludzi, obdarzonych powołaniem do kapłaństwa i rosnące potrzeby gromadzących się na spotkaniach ludzi, postanawia założyć w 1575 roku Kongregację Oratorium - wspólnotę duchownych, mającą wspierać nowe dzieło, jakim wówczas było Oratorium. Pierwsza Kongregacja powstała na Vallicelli, a 8 lat później jej członkowie redagują swoje pierwsze Konstytucje, w których zawarte są podstawowe zadania Kongregacji.
Oratorium czy Kongregacja nie jest dziełem samego św. Filipa. Działał on pod wpływem Bożego natchnienia, jak sam mówił: Oratorium i Kongregacja to "dzieło Maryi". Zrozumienie tego faktu jest bardzo istotne, gdyż w spojrzeniu na istniejące kongregacje, nie można dostrzegać tylko samej struktury, ale trzeba widzieć ich duchowe niezwykle istotne wymiary.
Cele Kongregacji można postawić w dwóch zasadniczych perspektywach. Pierwszą można określić mianem "do wewnątrz" i dotyczy ona życia jej członków, wspólnego rozważania Słowa Bożego, modlitwy, duchowego rozwoju czy życia wspólnotowego. Druga perspektywa to bycie "na zewnątrz", w której trzeba realizować wszystkie dzieła miłosierdzia, pracy z dziećmi czy młodzieżą, chorymi itp. Dotyczy ona wszelkich form świadectwa wiary w świecie.
Bardzo trafnie określa zadanie Kongregacji Oratorium, jak i innych podobnie funkcjonujących wspólnot, Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, nazywając je "Stowarzyszeniem Życia Apostolskiego". Celem tego typu stowarzyszeń jest "służenie ludziom pośród świata, przez bycie żywym świadectwem Ewangelii...".
Zadania Kongregacji są uniwersalne. Są związane z konkretnym człowiekiem, sytuacją historyczną czy kulturą. Otwartość na człowieka i świat nadaje każdej wspólnocie wielką elastyczność i daje szanse dobierania środków, które są skuteczne w przekazywaniu treści ewangelicznych.
Kongregacja Oratorium ma naśladować życie pierwszych chrześcijan, których charakteryzują słowa z Dziejów Apostolskich: mieli jedno serce i jednego ducha. Wszyscy członkowie uczestniczą w życiu Kongregacji, czują się za nią odpowiedzialni i mają działać w niej, służąc posiadanymi talentami. Mieszkają razem i dzielą troski codziennego życia, starają się o podtrzymywanie ducha apostolskiego. Wzorem życia kongregacyjnego jest życie rodzinne. Nie zaleca się wielkich liczebnie wspólnot, aby wszyscy mogli się dobrze poznać i współdziałać.
Każdy współtworzący Kongregację, nie jest związany z nią ślubami, jak to czyni się w zakonach np. franciszkanów czy dominikanów. Św. Filip chciał, aby decyzja bycia w danym domu Kongregacji czy w danej wspólnocie nie była nieodwołalna, lecz wyrażała wolną decyzję służby Bogu, z tymi ludźmi, w tym konkretnym miejscu. Ten wybór współtworzenia Kongregacji odbywa się nieustannie. Każdego dnia trzeba swoje życie oddawać Bogu.
W tym sposobie myślenia św. Filipa przejawia się jego wielki humanizm, szacunek dla człowieka, jego wolności oraz niezwykły dar rozumienia duszy człowieka. Podjęta decyzja pozostania w Kongregacji, powinna być podjęta w odpowiedniej przestrzeni wolności, która powoduje radość z obranej przez siebie drogi.
Na wyraźną prośbę Ojca Filipa, co do kwestii nieprzyjmowania przez członków Kongregacji Oratorium żadnych ślubów zakonnych 26 maja 1595 roku, w dzień śmierci św. Filipa jego uczniowie postanowili:
Skoro Kongregacja Oratorium została niegdyś pod wpływem Bożego natchnienia założona przez Świętego Ojca Filipa Neri jako związana jedynym tylko węzłem wzajemnej miłości z wykluczeniem jakichkolwiek więzów takich jak: śluby, przysięgi czy tego rodzaju przyrzeczenia. Taka była i będzie zawsze jednozgodna wola jego i wszystkich Ojców Kongregacji.
Można więc zadać pytanie, co ma być tym łącznikiem czy fundamentem łączącym ludzi pochodzących z różnych miejsc, ludzi o różnych osobowościach, poglądach, czy będących w różnym wieku?
Św. Filip mówi, że jedynym węzłem wspólnoty ludzi jest miłość. Zapytany przez brata z zakonu Kartuzów, jakie są reguły Kongregacji, odpowiedział: jedyną regułą jest miłość. Ona wystarcza, jeżeli tylko dobrze jest rozumiana i przeżywana, zarówno do rządzenia Kongregacją, jak i do osobistego uświęcenia.
Wszyscy członkowie są równi, ale jest też funkcja przełożonego - Prepozyta - nazywanego Superiorem, który jest "pierwszym pośród równych". Jest on przewodnikiem, ale najistotniejsze decyzje dla całej wspólnoty podejmują wszyscy w czasie specjalnych spotkań, nazywanych sesjami.
By prowadzić życie rodzinne, trzeba być razem, dlatego zaleca się wstępującym do Kongregacji stałość miejsca, w przeciwieństwie do księży diecezjalnych, którzy służą w Parafiach przez określony czas, po którym otrzymują następne placówki. Kongregacja jest domem dla jej członków. Jest to wielka szansa dla jej członków prowadzenia długofalowego duszpasterstwa i oddziaływania na środowisko.
Każdy dom jest autonomiczny, to znaczy niezależny od innych domów Kongregacji. Przełożony danego domu jest przełożonym wyższym. Autonomia jest cechą wyłącznie filipińskich wspólnot, w odróżnieniu od innych domów zakonnych czy stowarzyszeń, gdzie ponad poszczególnymi kilkoma wspólnotami jest jeden przełożony.
Reguła św. Filipa, której istotą jest miłość, choć tak zwięzła i prosta, pośród wielu reguł wydaje się być trudna w realizacji. Kryje się w niej tak wiele możliwości i jest ona zawsze aktualna. Najkrócej wyraża całą treść Dobrej Nowiny. Może też się stać wspaniałą zasadą funkcjonowania nie tylko Kongregacji, ale całego Kościoła, Diecezji czy Parafii, a także Rodziny.
Kongregacje możemy odnaleźć na całym świecie. Ich liczba nie należy do największych, lecz ich znaczenie polega na oryginalności formy i prostocie w przekazywaniu istotnych treści.
Duch św. Filipa wciąż pociąga swoją prostotą i radością, świadczą o tym powstające nowe domy Oratorium - jak chociażby w naszej parafii, na Świerczewie, nowe wspólnoty w USA i innych krajach. Działanie Oratorium sprawdza się też w wielu parafiach na świecie, gdyż daje w nich szanse szerszego oddziaływania duszpasterskiego czy podjęcia różnych dzieł apostolskich.
W czasach, gdy człowiek staje się coraz bardziej osamotniony i zagubiony, forma wspólnego życia, jaką jest Kongregacja Oratorium, może i powinna być zaczynem wielkiego dobra w świecie, które było tak ważne dla św. Filipa.