History

Kosiak Sylwester (1879-1950), proboszcz w Ludomach, Ryczywole i Mórce.

Urodził się 28.11.1879 roku w Jaksicach, pow. inowrocławski, syn rolnika, Adalberta i Konstancji z Lewandowskich. Uczęszczał do szkoły elementarnej w Jaksicach, następnie do progimnazjum w Trzemesznie (1891-97) oraz do gimnazjum w Chełmnie, gdzie 13.09.1900 roku złożył egzamin maturalny. Studia teologiczne odbył w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu i Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał 10.02.1907 roku i jako wikariusz skierowany został do parafii św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu, a od 1909 roku był trzecim wikariuszem parafii Serca Jezusa na Jeżycach w Poznaniu. Probostwo w Ludomach (dek. obornicki) objął 01.02.1918 roku. Na probostwo w Ryczywole (dek. obornicki) przeniesiony został 01.01.1926 roku i dodatkowo od 15.05.1926 roku powierzono mu administrację parafii Wyszyny. Podczas okupacji niemieckiej w 1939 roku został aresztowany, szykanowany i na urągowisko wyprowadzony do robót publicznych na szosie k. Obornik. Powtórnie aresztowany 14.03.1940 roku, osadzony został w obozach przejściowych: Chludowo, Lubiń, skąd został wywieziony do Generalnej Guberni. Tam pełnił obowiązki kapłana przy szpitalu w Iłży (diec. sandomierska). W 1945 roku wrócił do swej parafii w Ryczywole. Osłabiony na zdrowiu przejściami wojennymi, w 1946 roku przeszedł na mniejszą parafię w Mórce (dek. śremski). Pomimo sędziwego wieku, po śmierci dziekana ks. Cichowskiego, objął dodatkowo administrację parafii Dalewo (dek. śremski). Zmarł po krótkiej chorobie w szpitalu w Śremie. Pochowany został na cmentarzu przy murze kościoła farnego w Śremie. Na polnym kamieniu nagrobnym widnieje skromny napis: "Ks. Kosiak Sylwester Prob. Mórka ur. 1879 um. 18.01.1950".

Będąc wikariuszem w Poznaniu dał się poznać jako działacz społeczny. W maju 1907 roku wchodził w skład zarządu Polskiej Spółdzielni "Skarbona" na Śródce w Poznaniu i był członkiem Towarzystwa Obywateli w Głównej pod Poznaniem. Uczestniczył w zebraniu wyborczym do Izby Deputowanych w 1908 roku. Brał udział 05.12.1911 roku w spotkaniu w Poznaniu duchownych patronów i wicepatronów katolickich Towarzystw Kobiet Pracujących a 15.04.1912 roku w uroczystościach w Urbanowie ku czci Krasińskiego. Był w 1913 roku wiceprezesem Katolickiego Stowarzyszenia Pracownic Konfekcyjnych w Poznaniu oraz w 1914 roku prezesem Towarzystwa Śpiewu "Halka" (217 członków) na Jeżycach w Poznaniu. Ze szczególnym zamiłowaniem oddawał się pracy nad młodzieżą męską, dla której urządzał kółka oświatowe, skautowe i inne. Ks. Kosiak, będąc proboszczem parafii Ludomy, jeszcze przed zakończeniem pierwszej wojny światowej, uczestniczył w utworzeniu (zebranie 21.10.1918 w Banku Ludowym w Obornikach) tajnego polskiego komitetu powiatowego do przejęcia administracji niemieckiej przez władze polskie. Jako sekretarz Powiatowego Komitety Wyborczego brał udział 19.11.1918 roku w zebraniu, na którym wybrano 13 delegatów z powiatu obornickiego na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu, tj. w okresie panowania niemieckiego w Wielkopolsce, jeszcze przed wybuchem Powstania Wielkopolskiego.

W okresie międzywojennym w Ryczywole patronował i działał w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Żeńskiej (KSMŻ) i Męskiej (KSMM), Tow. Pań Miłosierdzia. Należał do Bractwa Kurkowego. Był prezesem zarządu (1927-36) i Rady Nadzorczej (1926, 1938, 1939) Banku Ludowego oraz prezesem Kółka Rolniczego w Ryczywole. Brał udział w miejscowych uroczystościach patriotycznych.

Szymański Stefan (1876-1942), proboszcz i dziekan w Obornikach wielkopolskich.

Urodził się 12.08.1876 roku w Wielichowie (miasto 15 km od Wolsztyna) z rodziców Antoniego i Antoniny z Liwerskich. W trzynastym roku zycia znalazł się na obczyźnie, w Niemczech. Ukończywszy gimnazjum w Recklinghausen, a studia filozoficzne i teologiczne na akademii paderborskiej i wrocławskiej, został 22.03.1902 roku w Paderborn wyświęcony na kapłana.

W latach 1902 był kapelanem w Luechtringen w Westfalii, potem do 1904 roku wikariuszem w Bitterfeld, przez sześć lat i pół roku był lektorem języka polskiego przy seminarium duchownym i zarazem sekretarzem przy generalnym wikariacie w Paderborn.

Od roku 1911 był proboszczem parafii Hoetensleben, liczącej 4000 dusz. Pracował gorliwie dla Polaków w Saksonii i wskutek tego narażony był na prześladowanie przez landratów pruskich. Objeżdżał większą część Prus, redagował "Tygodnik Maryański" i "Krótkie kazania polskie" dla robotników polskich zatrzymanych podczas I wojny światowej w Niemczech.

Na własną prośbę o powrót do Polski, decyzją arcybiskupa i prymasa Edmunda Dalbora, ks. Szymański przeniesiony został w czerwcu 1921 roku z Niemiec na proboszcza parafii Duszniki (dek. lwówecki) z obowiązkiem dalszego organizowania duszpasterstwa dla robotników polskich przebywających w Niemczech.

Od 01.10.1925 roku powołany został do Obornik i otrzymał kanoniczną instytucję na beneficjum. Kardynał Prymas Polski August Hlond mianował 04.01.1938 roku ks. Stefana Szymańskiego, proboszcza w Obornikach, dziekanem dekanatu obornickiego, a 17.03.1938 roku dodatkowo przydzielił mu administrację kościoła parafialnego w Połajewie.

W Obornikach przed Bogdanowem pobudował Kalwarię Obornicką, którą Niemcy podczas okupacji w latach 1939-1945 całkowicie zburzyli. Był patronem Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich oraz Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Żeńskiej i Męskiej przy kościele farnym w Obornikach.

Po zajęciu Obornik 7 września 1939 roku przez niemiecki Wehrmacht, nastąpiły represje w stosunku do polskiej ludności, dokonywane przez uzbrojonych niemieckich cywilów. Ks. proboszcza i dziekana Stefana Szymańskiego wystawiano na pośmiewisko, zmuszano go do pracy przy budowie dróg i zamiatania ulic w mieście. Kościół parafialny zamknięto w lipcu 1941 roku. Wcześniej aresztowano ks. Stefana Szymańskiego i osadzono go w obozie w Lubiniu, a od 28.03.1941 roku w obozie koncentracyjnym Dachau pod nr obozowym 24256, skąd wywieziony na zagazowanie w transporcie inwalidów, zginął 28 maja 1942 roku.

Ku pamięci ks. Stefana Szymańskiego - proboszcza - na zewnętrznej ścianie kościoła farnego w Obornikach wmurowana została tablica z napisem"... zginął za Wiarę i Ojczyznę w komorze gazowej w Linz. Za trud i ofiarną pracę wdzięczni parafianie."